ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
ΕΠΙΚΑΙΡΟ ΚΑΙ ΑΝΟΙΧΤΟ ΘΕΜΑ
ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ
Γράφει η Ειρήνη Κρανιώτη
Παρόλο που η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από
ανάπτυξη σε αρκετούς τομείς - κυρίως στον τομέα
της επιστήμης, από ευρύτερη και συνεχή επικοινωνία μεταξύ των λαών και
από την ύπαρξη ισχυρών νόμων για την καταπολέμηση αδικιών, επιβιώνουν φαινόμενα,
όπως ο ρατσισμός, που δεν επιτρέπουν στο σύγχρονο άνθρωπο την ουσιαστική πρόοδο
και αποτελούν εμπόδια για την πνευματική ανάπτυξη και την απομάκρυνση του από
προκαταλήψεις. Επομένως όλες οι προσπάθειες για την απαλλαγή από τα παραπάνω
και τη δημιουργία σύγχρονου πολιτισμού δεν είναι αρκετές για να αφήσουμε αυτό
το φαινόμενο στο παρελθόν.
Ο ρατσισμός διακρίνεται στο φυλετικό, στον εθνικό και
στον κοινωνικό, ανάλογα με τις ομάδες στις οποίες αναφέρεται. Ο ρατσισμός είναι
ένα πολύπλευρο πρόβλημα που έχει τις ρίζες του στην παιδεία και τον πολιτισμό γενικότερα. Ο ρατσισμός
αναπτύσσεται μέσω των πρωτογενών και των δευτερογενών κοινωνικών ομάδων. Το
παιδί είναι άρρηκτα επηρεασμένο από τις πρώτες «κοινωνίες» στις οποίες
εισέρχεται, από την οικογένεια και το σχολείο. Επιπλέον η περιορισμένη γνώση
για αυτό το σημαντικό φαινόμενο οδηγεί στη μη αξιολογική κρίση, γεγονός που
προκαλεί σύγχυση στον καταμερισμό ευθυνών και τη λήψη αποφάσεων. Βέβαια, αιτία
δεν είναι μονάχα η περιορισμένη γνώση,
αλλά και η έλλειψη ουσιώδους και ανθρωπιστικής παιδείας στους μαθητές, με
αποτέλεσμα οι περισσότεροι νέοι να γνωρίζουν χιλιάδες θεωρητικά πράγματα για
τον ρατσισμό χωρίς όμως να ξέρουν στην καθημερινότητά τους ποιοι είναι οι θύτες
και ποιοι τα θύματα.
Από την άλλη το σχολείο δεν είναι ο μόνος φορέας που
φέρει ευθύνη για την έντονη ύπαρξη ρατσισμού. Τα Μ.Μ.Ε, με τα οποία οι έφηβοι,
αλλά και οι ενήλικες περνούν ατελείωτες ώρες, ενισχύουν το φαινόμενο του
ρατσισμού, καθώς συχνά παρουσιάζουν ορισμένες κοινωνικές ομάδες ως κατώτερες
από κάποιες άλλες. Έτσι συχνά οι γυναίκες παρουσιάζονται αδύναμες και οι
μετανάστες βίαιοι.
Στην συνέχεια, είναι παράλειψη να μην αναφερθούμε στην
ευθύνη της πολιτείας. Πολλά από τα θεσπισμένα δικαιώματα που αφορούν την
ισότητα καταπατούνται χωρίς να υπάρχει τιμωρία. Επίσης φιλόδοξοι πολιτικοί, για
να πετύχουν τα συμφέροντά τους παρασύρουν το λαό σε ενέργειες ρατσισμού και
φανατισμού. Το στοιχείο αυτό μας οδηγεί στο να σκεφτούμε ότι και κάθε άνθρωπος
ευθύνεται, καθώς συχνά εξυψώνει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και
υποβαθμίζει των υπολοίπων.
Βέβαια, και το κεφάλαιο «ξένοι» είναι πολύ σημαντικό.
Αυτό συμβαίνει, γιατί οι κάτοικοι μιας περιοχής συγκρούονται με τους ξένους για
τις περιορισμένες θέσεις εργασίας. Επίσης, υπάρχει το φαινόμενο της ξενοφοβίας,
που μας θυμίζει τους Σπαρτιάτες που οδηγούνταν στην «ξενηλασία».
Τα παραπάνω στοιχεία οδηγούν σε οικονομικά και ψυχολογικά
προβλήματα, σε εγκληματικές πράξεις και πολιτιστική στασιμότητα, γεγονός που
μας ωθεί στο να καταφύγουμε άμεσα σε λύσεις.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα προβλήματα αρχικά η
πολιτεία οφείλει να θεσπίσει αυστηρούς νόμους που διαφυλάσσουν τη διαφορετικότητα.
Επιπλέον, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη βοήθεια της κοινωνίας, η οποία πρέπει
να αποκρούσει τα φαινόμενα ρατσισμού έμπρακτα, ανεξάρτητα από το ποιον αφορούν
και τι προωθούν. Επίσης, πρέπει να παρέχεται η κατάλληλη και ουσιαστική παιδεία
για να απαλλαγούν οι νέοι από προκαταλήψεις, αφού θα γνωρίζουν τι είναι
ρατσιστικό και τι όχι. Φυσικά τα πιο σημαντικά μέτρα τα λαμβάνει ο καθένας από
εμάς. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι αναγκαίο να απαλλαγεί από προκαταλήψεις, να
συμφιλιωθεί με τη διαφορετικότητα και να τη σεβαστεί, να υποστηρίζει την
ισονομία, το σεβασμό, τη δημοκρατία και την ισότητα.
Εντέλει θα λέγαμε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού
συνεχίζει να επιβιώνει στις μέρες μας και μας δείχνει ότι παρά τις προσπάθειες
που έχουν γίνει για την απαλλαγή από τις προκαταλήψεις και για την ύπαρξη
ισότητας και σεβασμού της δημοκρατίας δεν είναι δυνατή η δημιουργία ελεύθερων
και ουσιαστικών σχέσεων. Όμως, αν ληφθούν τα παραπάνω μέτρα, ευελπιστούμε σε
λίγα χρόνια ο ρατσισμός να είναι απλώς μια μαύρη σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας.
